Biznes boshqaruviga ma'naviy donolikni integratsiya qilish: Oʻzbekistonda yetakchilik va oʻsishning yangi paradigmasi
Abstract
Tezkor texnologik taraqqiyot va iqtisodiy o‘zgarishlar global biznes muhiti uchun asosiy belgilauvchi bo‘lgan davrda, O‘zbekiston ham korxona faoliyatida o‘zgarishlarga keng yo‘l ochmoqda. Mamlakatda ko‘plab yetakchilar va tadbirkorlar biznes boshqaruvida ma’naviyat va donolikni yo‘l-yo‘riq sifatida tanlab, yetakchilik va barqaror o‘sishning yangi paradigmalarini yaratishga intilayotganini ko‘rish mumkin.
Qadimiy donolik va ma’naviyatga asoslangan boy madaniy merosga ega O‘zbekiston bu qadriyatlarni korporativ muhitda qabul qila boshladi. Mahalliy biznes yetakchilarining ko‘pchiligi boshqaruv amaliyotiga ma’naviy donolikni kiritish samarali jarayon ekaniga ishonishmoqda. Bu o‘zgarish shunchaki bir trend emas, balki biznesni boshqarish usulini qayta shakllantirishga qaratilgan, mintaqaning ma’naviy va madaniy qadriyatlariga muvofiq holdagi bir yondashuvdir.
Biznesda madaniy va ma’naviy uyg‘onish
O‘zbekistonning biznes muhiti Buyuk Ipak Yo‘li davridan meros qolgan savdo munosabatlari orqali ishonch, aloqalar va o‘zaro hurmatga ko‘proq e’tibor qaratgan. Zamonaviy tadbirkorlar ushbu tarixiy ildizlarga asoslanib, biznesga ma’naviyat va donolikni integratsiya qilishga harakat qilmoqda. Bu faqat foydani ko‘zlash emas, umumiy farovonlikka e’tibor qaratishga yaqin yondashuvdir.
Toshkentdagi yetakchi to‘qimachilik kompaniyalardan birining bosh direktori Kamoliddin Nazarov kabi biznes yetakchilari kompaniyaning missiyasi va kundalik amaliyotlariga ma’naviy qadriyatlarni kiritishga intilmoqda. “Bugungi tezkor dunyoda bizneslar ko‘pincha o‘z maqsadidan chetlab ketadi. Biz uchun ma’naviyat shunchaki shaxsiy e’tiqod emas, balki biznes qarorlarimizga yo‘l-yo‘riq beradigan asosiy motivatsiyadir,” deydi Nazarov. U ma’naviyat, halollik, hamdardlik va yaxlitlik kabi qadriyatlar kompaniya madaniyatiga tamal tosh bo‘lib xizmat qilayotganini, bu esa xodimlarning mamnunligi va mijozlar sadoqatini kuchaytirganini ta’kidlaydi.
Ma’naviy yetakchilar va biznes murabbiylarining roli
O‘zbekistonda ma’naviy yetakchilar va biznes murabbiylari ushbu integratsiyalashgan yondashuvni rivojlantirish uchun tobora ko‘proq faoliyat olib bormoqdalar. Ular biznes professionallari uchun seminar va treninglar o‘tkazib, boshqaruv uslublariga onglilik, meditatsiya va axloqiy qarorlar qabul qilish kabi ma’naviy amaliyotlarni qanday kiritishni o‘rgatishmoqda. Ushbu dasturlar yetakchilarga insonlar bilan aloqalar va axloqiy xulq-atvorni keskin raqobatdan ustun qo‘yadigan muhitlarni rivojlantirishga yordam beradi.
Mashhur biznes murabbiy va ma’naviy maslahatchi Nodira Tursunovaning fikricha, “Etakchilik shunchaki boshqalarga yo‘l-yo‘riq berish emas, balki ularga kuch bag‘ishlash va ilhomlantirishdir. Yetakchilar ma’naviyat va donolik asosida ishlaganda, ular nafaqat foydali, balki ma’noli va ta’sirli muhitni yaratishlari mumkin.” Tursunova o‘n yildan ortiq vaqtdan beri biznesda ma’naviy donolikni targ‘ib qilib, ko‘plab kompaniyalarga o‘z korporativ madaniyatlarini ma’naviy qadriyatlarga yaqinlashtirishga yordam berib kelmoqda.
Barqaror biznes amaliyotlariga o‘tish
O‘zbekiston chet el investitsiyalarini jalb qilishda va iqtisodiyotini kuchaytirishda axloqiy biznes amaliyotlariga tobora ko‘proq e’tibor qaratmoqda. Ma’naviy donolikni integratsiya qilish ijtimoiy va ekologik mas’uliyat bilan birga iqtisodiy rivojlanishni muvozanatlashtiruvchi barqaror o‘sish yo‘li sifatida qabul qilinmoqda. Xususan, qishloq xo‘jaligi, to‘qimachilik va turizm sohalarida axloqiy amaliyotlar uzoq muddatli muvaffaqiyat uchun muhim ahamiyatga ega.
Farg‘ona vodiysidagi ekologik toza to‘qimachilik korxonalari bunga misol bo‘la oladi. Ushbu kompaniyalar faqat yashil texnologiyalarni qo‘llab-quvvatlash bilan cheklanmay, qaror qabul qilish jarayonida atrof-muhit va mahalliy jamoatchilik bilan hamkorlikka e’tibor qaratmoqdalar. Iqtisodiy faoliyatning jamiyatga ijobiy ta’sir ko‘rsatishiga ham ahamiyat berilmoqda.
O‘zbekistonda biznes yetakchiligining kelajagi
O‘zbekiston biznes boshqaruvida ma’naviyat va donolikni qo‘llashni shunchaki trend emas, balki biznesni yanada ongli boshqarishga qaratilgan chuqur o‘zgarish sifatida ko‘rmoqda. Ko‘proq muassasalar bu qadriyatlarni o‘zlashtirgan sari, mamlakat Markaziy Osiyoda ma’naviy va barqaror biznes amaliyotlarining namunasi bo‘lib taraqqiy etmoqda.
Kelgusi imkoniyatlar va qiyinchiliklar
Biznesga ma’naviyatni kiritish qiyinchiliklarsiz emas. Tanqidchilar ma’naviyat shaxsiy masala ekanligini va har bir xodim yoki manfaatdor tomonning e’tiqodiga mos kelmasligini ta’kidlaydilar. Ushbu xilma-xil nuqtai nazarlarni muvozanatlashtirish va bir vaqtda ma’naviyatga asoslangan biznes modelini saqlab qolish mahoratli yetakchilik va aniq muloqotni talab qiladi.
Shunga qaramay, O‘zbekistonning biznes muhitini ma’naviy donolik va axloqiy boshqaruv nuqtayi nazaridan qayta shakllantirish imkoniyati ulkan. Kompaniyalar ushbu yondashuvning xodimlar ishtiroki, mijozlar ishonchi va barqaror o‘sish kabi afzalliklarini tushunib yetgan sari, bu harakat yanada kuchayishi ehtimoldan xoli emas.
O‘zbek bizneslari uchun yangi davr
O‘zbekiston ma’naviyat va donolik shunchaki mavhum tushunchalar emas, balki yetakchilik va o‘sish uchun amaliyotga qaratilgan vositalar bo‘lgan yangi biznes boshqaruvi davriga kirib bormoqda. Ko‘proq yetakchilar ushbu o‘lmas tamoyillarni o‘z biznes modellariga integratsiya qilishning ahamiyatini anglab yetgan sari, O‘zbekiston qadimiy donolik zamonaviy muvaffaqiyatga qanday yo‘l-yo‘riq bo‘lishini ko‘rsatish uchun ulkan imkoniyatga ega.
Bizneslar ko‘pincha axloqiy dilemmalar va barqarorlik muammolari bilan kurashayotgan dunyoda, O‘zbekistonning ushbu yondashuvi foyda va maqsadni muvozanatlashtirish uchun zarur bo‘lgan umumbashariy qadaryatlar asosida integratsiyalashuvni taqozo qiladi.
