O‘zbekistonda kichik biznes subyektlari eksport salohiyatini oshirish: tahlil va prognozlash

O‘zbekistonda kichik biznes subyektlari eksport salohiyatini oshirish: tahlil va prognozlash

Authors

  • Nafosat Sharopova

DOI:

https://doi.org/10.5281/zenodo.15497603

Keywords:

kichik biznes subyektlari, eksport salohiyati, yalpi ichki mahsulot (YaIM), makroiqtisodiy ko‘rsatkichlar, regressiya modeli, iqtisodiy siyosat

Abstract

Ushbu maqolada O‘zbekistonda kichik biznes subyektlarining eksport salohiyatini oshirish bilan bog‘liq
muammolar va ularni bartaraf etish yo‘llari ilmiy asosda tahlil etilgan. Tadqiqotda O‘zbekiston Respublikasi Statistika
agentligining 2010–2023-yillarga oid statistik ko‘rsatkichlari asosida eksport hajmiga ta’sir etuvchi makroiqtisodiy omillar
aniqlanib, ular ekonometrik usullar yordamida chuqur o‘rganilgan. Regressiya modeli doirasida bog‘liq o‘zgaruvchi
sifatida eksportdagi ulushi, mustaqil o‘zgaruvchilar sifatida esa yalpi ichki mahsulotdagi ulushi, sanoat va qishloq xo‘jaligi
sohalaridagi hissasi, aholi bandligi, import va savdo hajmi, aholi jon boshiga daromadlar hamda kam ta’minlanganlik
darajasi kabi ko‘rsatkichlar tahlil qilingan. Shuningdek, o‘zgaruvchilarning statsionarlik darajasi D. Fuller testi orqali
tekshirilib, zarur hollarda ularning birinchi va ikkinchi darajadagi farqlari olinib, modellarga kiritilgan. Tahlillar STATA-17
statistik dasturiy ta’minoti yordamida amalga oshirilgan bo‘lib, kichik biznes subyektlarining eksport faoliyatiga ta’sir
etuvchi omillar kompleks baholangan. Ilg‘or xorijiy tajribalar asosida mualliflik yondashuvlari ishlab chiqilgan bo‘lib, ular
milliy iqtisodiy siyosatni takomillashtirishga xizmat qiluvchi amaliy tavsiyalar bilan boyitilgan. Tadqiqot natijalari eksport
faoliyatini rivojlantirishga oid strategik qarorlar qabul qilishda ilmiy va amaliy ahamiyat kasb etadi.

Author Biography

Nafosat Sharopova


Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti Marketing kafedrasi dotsenti,
iqtisodiyot fanlari doktori (DSc)

References

Tanasritunyakul A. (2022). Product Diversification and Export Performance: A Comparative Study of Developing Asian

Countries. Thailand and the World Economy, 40(1), 17-38.

Hossain, K., Soon Lee, K. C., Abdul Ghani Azmi, I. B., Idris, A. B., Alam, M. N., Rahman, M. A., & Mohd Ali, N. (2022).

Impact of innovativeness, risk-taking, and proactiveness on export performance in a developing country: evidence of

qualitative study. RAUSP Management Journal, 57(2), 165-181. https://doi.org/10.1108/RAUSP-01-2021-0002

Sirojiddinov, K. I., & Tadjibayev, K. K. (2022). Problems ensuring the competitiveness of small business in Uzbekistan.

Academic Journal of Digital Economics and Stability, 9(1). https://doi.org/10.51699/ajdes.v9i.323

https://www.statista.com/statistics/264623/leading-export-countries-worldwide/

Samadov, A. (2023). Econometric modeling and forecasting of the export potential of small businesses and private

entrepreneurship. Economics and Innovative Technologies, 11(2), 225-242. https://doi.org/10.55439/EIT/vol11_iss2/

i24

Oripov, D. (2023). Globalizing Uzbekistan’s small businesses: Prospects and opportunities. European Journal of

Economics, Finance and Business Development. https://europeanscience.org/index.php/2/article/view/667

O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti huzuridagi Statistika agentligi ma’lumotlari asosida muallif ishlanmasi

Sraha, G., Sharma, R. R., Crick, D., & Crick, J. M. (2020). International experience, commitment, distribution

adaptation and performance: a study of Ghanaian firms in B2B export markets. Journal of Business and Industrial

Marketing, 35(11), 1715-1738. https://doi.org/10.1108/JBIM-05-2019-0197

Downloads

Published

2025-04-07
Loading...