Yashil startaplar samaradorligini aniqlashda raqamli vositalar roli

Yashil startaplar samaradorligini aniqlashda raqamli vositalar roli

Authors

  • Oybek Eshbayev

DOI:

https://doi.org/10.5281/zenodo.15849333

Keywords:

yashil startaplar, raqamli transformatsiya, algoritmik baholash, innovatsion salohiyat, AHP modellashtirish, barqarorlikka yo‘naltirilgan samaradorlik, texnologik integratsiya darajasi

Abstract

Raqamli transformatsiya davom etishi bilan startap ekotizimida yashil startaplarning samaradorligini baholash
bo‘yicha yangi yondashuvlar yuzaga kelmoqda. Bu holat texnologiya vositalari orqali shakllangan ramkalarni vujudga
keltirib, ma’lumotlarni talqin qilishni o‘zgartirdi va an’anaviy baholash usullarini chegaraladi. Ushbu tadqiqot, ekologik
startaplar tomonidan olingan samaradorlik ko‘rsatkichlarini tahlil qilishda regressiya – AHP modelini alternativ yondashuv
sifatida o‘rganish uchun, raqamli analitik vositalarning korxona va sektoral darajada qanchalik samarali ishlashini baholaydi.
Shuningdek, yangi iqtisodiyotlarda yashil startaplarning barqarorlikka yo‘naltirilgan raqobatbarkashligini rag‘batlantirish
maqsadida algoritmik qaror qabul qilish jarayonlarini ham o‘rganishga intiladi. Biz O‘zbekistonning Innotechno parkida
raqamli vositalarni qo‘llash bo‘yicha empirik tadqiqot o‘tkazdik. Bu orqali texnologik tayyorgarlik, ekologik yo‘nalishlilik,
operatsion hajm hamda startaplarning real ish faoliyat ko‘rsatkichlari orasidagi bog‘liqliklarni aniqladik. Ko‘p bosqichli
regressiya tahlili yordamida tushuntiruvchi dispersiya baholandi, har bir raqamli vositaning strategik moslik, ekologik
ta’sir va innovatsion salohiyat bilan bog‘liq ulushi o‘rganildi. Shundan so‘ng, har bir unitet darajasida optimallashtirilgan
kiritmalar foiziga asoslanib, umumiy samaradorlik balli hisoblandi. Nazariy jihatdan kutilgan baholash ko‘rsatkichlari
orasidagi munosabatlar tahlili natijasida barcha oldindan taxmin qilingan o‘zaro munosabatlar statistik jihatdan ahamiyatli
emasligi aniqlanib qoldi. Startap kategoriyalari taqqoslanganida, raqamli vositalarni faollik bilan qabul qilgan korxonalar
innovatsion salohiyat va ekologik muvofiqlik bo‘yicha yuqori ballarga ega ekanligi va resurslardan foydalanishda ko‘proq
moslashuvchan amaliyotlarni joriy etgani aniqlangan. Natijada, ushbu tadqiqot yashil startaplar kontekstida texnologiya
asosidagi baholash va barqarorlikka moslikni tushunishni yanada chuqurlashtiradi. Bundan tashqari, AHP metodologiyasi
orqali manfaatdor tomonlarning fikrlari asosida gibrid qaror qabul qilish modelining siyosat shakllanishiga ta’siri ham
baholanadi.

Author Biography

Oybek Eshbayev


Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti
Raqamli iqtisodiyot kafedrasi PhD tadqiqotchisi

References

Digilina, O., & Co-author. (2022). The role of startups in the development of “green” technologies. Science and Art of

Management / Bulletin of the Institute of Economics, Management and Law of the Russian State University for the

Humanities.

Odunaiya, O. G., & Co-authors. (2024). The role of digital transformation in enhancing clean energy startups’ success:

An analysis of IT integration strategies. International Journal of Frontline Research in Multidisciplinary Studies.

Joseph, A., & Co-authors. (2024). The role of digital tools in enhancing environmental monitoring and business

efficiency. International Journal of Multidisciplinary Research Updates.

Gonçalves, D., & Co-authors. (2021). How digital tools align with organizational agility and strengthen digital innovation

in automotive startups. CENTERIS/ProjMAN/HCist.

Tatpuje, D. U., & Co-author. (2019). Effectiveness of online tools for first generation business start-ups sustainability in

Satara. SEDME (Small Enterprises Development, Management & Extension Journal).

Hajoary, P. K., & Co-authors. (2024). Digital technology adoption in circular startups: An integrated framework. Business

Strategy & Development.

Sobko, O., & Co-authors. (2024). Green entrepreneurship strategies: Integrating eco-friendly energy technologies with

the digital economy. Grassroots Journal of Natural Resources.

Ponikarova, A., & Co-author. (2024). The role of evaluating the effectiveness of digital tools in the organizational

mechanism of company development. Ekonomika i Upravlenie: Problemy, Resheniya.

Telilani, G., & Co-author. (2025). The impact of digital marketing tools on the e-reputation of startups in Algeria.

Management and Economics Review.

Irimiás, A., & Co-author. (2020). Change management, digital maturity, and green development: Are successful firms

leveraging on sustainability?

Bendig, D., & Co-authors. (2022). The effect of green startup investments on incumbents’ green innovation output.

Journal of Cleaner Production.

Tsvetkova, M. Y. (2024). Methodology of using effective tools in the development of startups. Ekonomika i

Predprinimatelstvo.

Olena, & Co-authors. (2019). Digital marketing for green goods promotion: Modern trends in entrepreneurship. In The

Impact of Industry 4.0 on Job Creation (Conference proceedings).

Mondal, S., & Co-authors. (2023). Green entrepreneurship and digitalization enabling the circular economy through

sustainable waste management: An exploratory study of emerging economy. Journal of Cleaner Production.

Lešinskis, K., & Co-authors. (2023). Digital transformation in entrepreneurship education: The use of a digital tool

KABADA and entrepreneurial intention of Generation Z. Sustainability.

Downloads

Published

2025-05-01
Loading...