TEMIR YO‘L TRANSPORTI KORXONALARIDA MOLIYAVIY-IQTISODIY BOSHQARUV SAMARADORLIGINI OSHIRISH UCHUN KONTROLLING VOSITALARINI JORIY ETISH
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.17710764Keywords:
kontrolling, temir yo‘l transporti, moliyaviy-iqtisodiy boshqaruv, boshqaruv qarorlari, budjetlashtirish, og‘ishlarni tahlil qilish, strategik rejalashtirish, xarajatlarni boshqarish, monitoring, iqtisodiy samaradorlikAbstract
Temir yo‘l transporti korxonalarining moliyaviy-iqtisodiy boshqaruv tizimiga kontrolling vositalarini joriy etish
boshqaruv samaradorligini oshirish, moliyaviy oqimlarning shaffofligini ta’minlash, resurslardan oqilona foydalanish
hamda qabul qilinayotgan boshqaruv qarorlarining ilmiy asoslanganligini kuchaytirishning muhim yo‘nalishidir. Kontrolling
rejalashtirish, hisob-kitob, tahlil, ichki nazorat va muvofiqlashtirish funksiyalarini yagona mexanizm asosida birlashtirib,
resurslardan foydalanishni optimallashtirish, og‘ishlarni o‘z vaqtida aniqlash va xatarlarni oldindan baholash imkoniyatini
yaratadi. Temir yo‘l infratuzilmasining yuqori kapitallashganligi, texnologik jarayonlarning murakkabligi va yo‘lovchi
hamda yuk tashish barqarorligini ta’minlash zarurati sharoitida kontrolling tizimidan foydalanish korxonalarning moliyaviy
barqarorligini oshiradi, budjet intizomini mustahkamlaydi hamda strategik rivojlanishni qo‘llab-quvvatlaydi. Ushbu maqolada
kontrollingning mohiyati, asosiy elementlari, temir yo‘l transporti korxonalari faoliyatiga moslashtirish jihatlari hamda
kontrolling vositalarini joriy etishning boshqaruv samaradorligiga ta’siri tahlil qilinadi. Tadqiqot natijalari kontrolling tizimini
joriy etish rejalashtirish aniqligini oshirishini, boshqaruv mas’uliyatini kuchaytirishini, asossiz xarajatlarni kamaytirishini
va uzoq muddatli maqsadlarga yo‘naltirilgan moslashuvchan moliyaviy-iqtisodiy boshqaruv modelini shakllantirishini
ko‘rsatadi.
References
1. Anthony, R. N., & Govindarajan, V. (2014). Management control systems (12th ed.). McGraw-Hill Education.
2. Horváth, P. (2011). Controlling. Vahlen Verlag.
3. Merchant, K. A., & Van der Stede, W. A. (2017). Management control systems: Performance measurement, evaluation
and incentives (4th ed.). Pearson.
4. Simons, R. (1995). Levers of control: How managers use innovative control systems to drive strategic renewal. Harvard
Business School Press.
5. Drury, C. (2018). Management and cost accounting (10th ed.). Cengage Learning.
6. Kaplan, R. S., & Norton, D. P. (1996). The balanced scorecard: Translating strategy into action. Harvard Business
School Press.
7. Otley, D. (1999). Performance management: A framework for management control systems research. Management
Accounting Research, 10(4), 363–382.
8. Anthony, R. N. (1965). Planning and control systems: A framework for analysis. Harvard University Press.
9. Kushakova, M. N., Akhmedov, B. A., Kushakova, M. S., & Umarova, D. R. (2020?). Economic characteristics and
principles of the formation of the transport cluster in the tourism sector in the conditions of the digital economy.
Sustainable Development of Transport, 107. (Yiliga doir ma’lumot aniq berilmaganligi bois taxminiy belgilanadi —
aniqlash mumkin bo‘lsa, kiritish kerak.)
10. Malmi, T., & Brown, D. A. (2008). Management control systems as a package — Opportunities, challenges and
research directions. Management Accounting Research, 19(4), 287–300.
11. Ferreira, A., & Otley, D. (2009). The design and use of performance management systems: An extended framework for
analysis. Management Accounting Research, 20(4), 263–282.
Downloads
Published
Issue
Section
License
Copyright (c) 2025 GREEN ECONOMY AND DEVELOPMENT

This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.