MOLIYAVIY INKLYUZIYA DARAJASINI BAHOLASHNING AXBOROT TIZIMI ASOSIDA MONITORING MEXANIZMLARINI SHAKLLANTIRISHNING ILMIY-USLUBIY ASOSLARI
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.18037524Keywords:
moliyaviy inklyuziya, monitoring tizimi, axborot texnologiyalari, kompozit indeks, asosiy komponentlar tahlili, raqamli moliyaviy xizmatlar, dashboard.Abstract
Ushbu tadqiqot moliyaviy inklyuziya darajasini baholash uchun axborot tizimlariga asoslangan monitoring
mexanizmlarini shakllantirish metodologiyasini ishlab chiqadi. Tadqiqotda ikki bosqichli asosiy komponentlar tahlili (PCA)
yordamida kompozit moliyaviy inklyuziya indeksi qurilishi metodologiyasi taklif etiladi. Rivojlanayotgan iqtisodiyotlar
kontekstida raqamli moliyaviy xizmatlarning inklyuzivlikka taʼsirini oʻrganish, shuningdek real vaqtda monitoring
dashboardlarining arxitekturasi tahlil qilinadi. Natijalar davlat organlari, markaziy banklar va xalqaro tashkilotlar uchun
siyosatni shakllantirish va baholashda qoʻllanilishi mumkin boʻlgan amaliy vositalarni taqdim etadi
References
1. World Bank. (2024). Financial Inclusion Overview. https://www.worldbank.org/en/topic/financialinclusion/overview
2. Demirgüç-Kunt A., Klapper L., Singer D., & Ansar S. (2025). The Global Findex Database 2025: Connectivity and
Financial Inclusion in the Digital Economy. World Bank. https://www.worldbank.org/en/publication/globalfindex
3. Gates Foundation. (2024). Expanding Inclusive Financial Systems Worldwide. https://www.gatesfoundation.org/ourwork/
programs/global-growth-and-opportunity/inclusive-financial-systems
4. World Bank. (2024). Global Findex database. DataBank. https://databank.worldbank.org/source/global-financialinclusion
5. GPFI. (2024). G20 Financial Inclusion Indicators. https://datatopics.worldbank.org/g20fidata/
6. GSMA. (2024). State of the Industry Report on Mobile Money. GSMA Mobile Money Programme.
7. Khera P., Ng S., Ogawa S. & Sahay R. (2021). Measuring Digital Financial Inclusion in Emerging Market and Developing
Economies. IMF Working Paper WP/21/90. https://www.imf.org/-/media/Files/Publications/WP/2021/English/wpie
8. Sarma M. (2008). Index of Financial Inclusion. ICRIER Working Paper No. 215. Indian Council for Research on
International Economic Relations.
9. Demirgüç-Kunt A., & Klapper L. (2013). Measuring Financial Inclusion: Explaining Variation in Use of Financial Services
across and within Countries. Brookings Papers on Economic Activity, Spring 2013.
10. Chakravarty S.R., & Pal R. (2010). Measuring Financial Inclusion: An Axiomatic Approach. Indira Gandhi Institute of
Development Research Working Paper.
11. Allen F., Demirgüç-Kunt A., Klapper L. & Martinez Peria M.S. (2016). The Foundations of Financial Inclusion:
Understanding Ownership and Use of Formal Accounts. Journal of Financial Intermediation, 27, 1-30.
12. Park C.Y., & Mercado R.V. (2018). Financial Inclusion, Poverty, and Income Inequality. The Singapore Economic
Review, 63(1), 185-206.
13. Lockwood B. (2004). How Robust is the Kearney/Foreign Policy Globalisation Index? The World Economy, 27(4),
507-523.
14. Cámara N. & Tuesta D. (2014). Measuring Financial Inclusion: A Multidimensional Index. BBVA Research Working
Paper No. 14/26. https://www.bbvaresearch.com/wp-content/uploads/2014/09/WP14-26_Financial-Inclusion.pdf
15. Tram T.X., Lai T.D. & Nguyen T.T. (2021). Constructing a Composite Financial Inclusion Index for Developing
Economies. The Quarterly Review of Economics and Finance, 87, 257-265. https://www.sciencedirect.com/science/
article/abs/pii/S106297692100003X
16. Pesqué-Cela V., Tian L., Luo D., Tobin D. & Kling G. (2021). Defining and Measuring Financial Inclusion: A Systematic
Review and Confirmatory Factor Analysis. Journal of International Development, 33(2), 316-341. https://onlinelibrary.
wiley.com/doi/full/10.1002/jid.3524
17. Sahay R., von Allmen U. E., Lahreche A., Khera P., Ogawa S., Bazarbash M. & Beaton K. (2020). The Promise of
Fintech: Financial Inclusion in the Post COVID-19 Era. IMF Departmental Paper No. 2020/009.
18. Loukoianova E., Yang Y., Guo S., Hunter L., Jahan S., Jamaludin F., Schauer J., & Tewari S. (2019). Financial Inclusion
in Asia-Pacific. IMF Departmental Paper No. 19/17.
19. World Bank. (2018). Developing a National Financial Inclusion Strategy: A Practical Guide. https://responsiblefinance.
worldbank.org/en/responsible-finance/financial-inclusion-strategies
20. Alliance for Financial Inclusion. (2019). Core Set of Financial Inclusion Indicators. AFI Policy Model. https://www.afiglobal.
org/sites/default/files/publications/2019-12/AFI_PM_FINAL_digital.pdf
21. International Monetary Fund. (2024). Financial Access Survey. https://data.imf.org/?sk=e5dcab7e-a5ca-4892-a6ea-
598b5463a34c
22. Oʻzbekiston Respublikasi Markaziy banki. (2024). Moliyaviy barqarorlik hisoboti. https://cbu.uz/en/press_center/
releases/1914854/
23. Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentining 2020-yil 05-oktabrdagi ““Raqamli Oʻzbekiston-2030” strategiyasini tasdiqlash
toʻgʻrisida” PF-6079-son Farmoni https://lex.uz/uz/docs/-5030957
24. World Bank. (2024). Monitoring and Evaluating Financial Inclusion Efforts: Lessons from Mexico and Peru. https://
blogs.worldbank.org/en/psd/monitoring-and-evaluating-financial-inclusion-efforts-lessons-mexico-and-peru
25. UNCDF. (2024). Inclusive Digital Economy Scorecard. https://www.uncdf.org/inclusive-digital-economies
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Copyright (c) 2025 GREEN ECONOMY AND DEVELOPMENT

This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.