MOLIYAVIY INKLYUZIYA DARAJASINI BAHOLASHNING AXBOROT TIZIMI ASOSIDA MONITORING MEXANIZMLARINI SHAKLLANTIRISHNING ILMIY-USLUBIY ASOSLARI

MOLIYAVIY INKLYUZIYA DARAJASINI BAHOLASHNING AXBOROT TIZIMI ASOSIDA MONITORING MEXANIZMLARINI SHAKLLANTIRISHNING ILMIY-USLUBIY ASOSLARI

Authors

  • Baxtiyorjon Adashaliyev

DOI:

https://doi.org/10.5281/zenodo.18037524

Keywords:

moliyaviy inklyuziya, monitoring tizimi, axborot texnologiyalari, kompozit indeks, asosiy komponentlar tahlili, raqamli moliyaviy xizmatlar, dashboard.

Abstract

Ushbu tadqiqot moliyaviy inklyuziya darajasini baholash uchun axborot tizimlariga asoslangan monitoring
mexanizmlarini shakllantirish metodologiyasini ishlab chiqadi. Tadqiqotda ikki bosqichli asosiy komponentlar tahlili (PCA)
yordamida kompozit moliyaviy inklyuziya indeksi qurilishi metodologiyasi taklif etiladi. Rivojlanayotgan iqtisodiyotlar
kontekstida raqamli moliyaviy xizmatlarning inklyuzivlikka taʼsirini oʻrganish, shuningdek real vaqtda monitoring
dashboardlarining arxitekturasi tahlil qilinadi. Natijalar davlat organlari, markaziy banklar va xalqaro tashkilotlar uchun
siyosatni shakllantirish va baholashda qoʻllanilishi mumkin boʻlgan amaliy vositalarni taqdim etadi

Author Biography

Baxtiyorjon Adashaliyev

Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti
Buxgalteriya hisobi kafedrasi katta oʻqituvchisi, PhD.

References

1. World Bank. (2024). Financial Inclusion Overview. https://www.worldbank.org/en/topic/financialinclusion/overview

2. Demirgüç-Kunt A., Klapper L., Singer D., & Ansar S. (2025). The Global Findex Database 2025: Connectivity and

Financial Inclusion in the Digital Economy. World Bank. https://www.worldbank.org/en/publication/globalfindex

3. Gates Foundation. (2024). Expanding Inclusive Financial Systems Worldwide. https://www.gatesfoundation.org/ourwork/

programs/global-growth-and-opportunity/inclusive-financial-systems

4. World Bank. (2024). Global Findex database. DataBank. https://databank.worldbank.org/source/global-financialinclusion

5. GPFI. (2024). G20 Financial Inclusion Indicators. https://datatopics.worldbank.org/g20fidata/

6. GSMA. (2024). State of the Industry Report on Mobile Money. GSMA Mobile Money Programme.

7. Khera P., Ng S., Ogawa S. & Sahay R. (2021). Measuring Digital Financial Inclusion in Emerging Market and Developing

Economies. IMF Working Paper WP/21/90. https://www.imf.org/-/media/Files/Publications/WP/2021/English/wpie

8. Sarma M. (2008). Index of Financial Inclusion. ICRIER Working Paper No. 215. Indian Council for Research on

International Economic Relations.

9. Demirgüç-Kunt A., & Klapper L. (2013). Measuring Financial Inclusion: Explaining Variation in Use of Financial Services

across and within Countries. Brookings Papers on Economic Activity, Spring 2013.

10. Chakravarty S.R., & Pal R. (2010). Measuring Financial Inclusion: An Axiomatic Approach. Indira Gandhi Institute of

Development Research Working Paper.

11. Allen F., Demirgüç-Kunt A., Klapper L. & Martinez Peria M.S. (2016). The Foundations of Financial Inclusion:

Understanding Ownership and Use of Formal Accounts. Journal of Financial Intermediation, 27, 1-30.

12. Park C.Y., & Mercado R.V. (2018). Financial Inclusion, Poverty, and Income Inequality. The Singapore Economic

Review, 63(1), 185-206.

13. Lockwood B. (2004). How Robust is the Kearney/Foreign Policy Globalisation Index? The World Economy, 27(4),

507-523.

14. Cámara N. & Tuesta D. (2014). Measuring Financial Inclusion: A Multidimensional Index. BBVA Research Working

Paper No. 14/26. https://www.bbvaresearch.com/wp-content/uploads/2014/09/WP14-26_Financial-Inclusion.pdf

15. Tram T.X., Lai T.D. & Nguyen T.T. (2021). Constructing a Composite Financial Inclusion Index for Developing

Economies. The Quarterly Review of Economics and Finance, 87, 257-265. https://www.sciencedirect.com/science/

article/abs/pii/S106297692100003X

16. Pesqué-Cela V., Tian L., Luo D., Tobin D. & Kling G. (2021). Defining and Measuring Financial Inclusion: A Systematic

Review and Confirmatory Factor Analysis. Journal of International Development, 33(2), 316-341. https://onlinelibrary.

wiley.com/doi/full/10.1002/jid.3524

17. Sahay R., von Allmen U. E., Lahreche A., Khera P., Ogawa S., Bazarbash M. & Beaton K. (2020). The Promise of

Fintech: Financial Inclusion in the Post COVID-19 Era. IMF Departmental Paper No. 2020/009.

18. Loukoianova E., Yang Y., Guo S., Hunter L., Jahan S., Jamaludin F., Schauer J., & Tewari S. (2019). Financial Inclusion

in Asia-Pacific. IMF Departmental Paper No. 19/17.

19. World Bank. (2018). Developing a National Financial Inclusion Strategy: A Practical Guide. https://responsiblefinance.

worldbank.org/en/responsible-finance/financial-inclusion-strategies

20. Alliance for Financial Inclusion. (2019). Core Set of Financial Inclusion Indicators. AFI Policy Model. https://www.afiglobal.

org/sites/default/files/publications/2019-12/AFI_PM_FINAL_digital.pdf

21. International Monetary Fund. (2024). Financial Access Survey. https://data.imf.org/?sk=e5dcab7e-a5ca-4892-a6ea-

598b5463a34c

22. Oʻzbekiston Respublikasi Markaziy banki. (2024). Moliyaviy barqarorlik hisoboti. https://cbu.uz/en/press_center/

releases/1914854/

23. Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentining 2020-yil 05-oktabrdagi ““Raqamli Oʻzbekiston-2030” strategiyasini tasdiqlash

toʻgʻrisida” PF-6079-son Farmoni https://lex.uz/uz/docs/-5030957

24. World Bank. (2024). Monitoring and Evaluating Financial Inclusion Efforts: Lessons from Mexico and Peru. https://

blogs.worldbank.org/en/psd/monitoring-and-evaluating-financial-inclusion-efforts-lessons-mexico-and-peru

25. UNCDF. (2024). Inclusive Digital Economy Scorecard. https://www.uncdf.org/inclusive-digital-economies

Downloads

Published

2025-12-01

How to Cite

Adashaliyev , B. (2025). MOLIYAVIY INKLYUZIYA DARAJASINI BAHOLASHNING AXBOROT TIZIMI ASOSIDA MONITORING MEXANIZMLARINI SHAKLLANTIRISHNING ILMIY-USLUBIY ASOSLARI. GREEN ECONOMY AND DEVELOPMENT, 3(12). https://doi.org/10.5281/zenodo.18037524
Loading...