ICHKI BOZORDA PARRANDA GO‘SHTI MAHSULOTINING NARX BARQARORLIGI VA KELGUSI TENDENSIYALARINI EKONOMETRIK MODELLAR ORQALI BAHOLASH
##semicolon##
https://doi.org/10.5281/zenodo.18037047##semicolon##
Parranda go‘shti, talab va taklif, import, bozor konsentratsiyasi, HHI indeksi, ARIMA modeli, oziq-ovqat xavfsizligi.##article.abstract##
Mazkur tadqiqot orqali parranda go‘shti mahsuloti narxlarini ekonometrik yondashuvlar asosida prognozlash
modeli ishlab chiqildi hamda ichki bozordagi raqobat muhiti kompleks tahlil qilindi. Parranda go‘shtining kelgusi 3 oyda
kutilayotgan narxlarini prognozlash Milliy statistika qo‘mitasi tomonidan taqdim etilgan 5 yillik narxlardan foydalanilib,
ARIMA (Autoregressive Integrated Moving Average) modellaridan foydalanildi. Ishning dolzarbligi parranda go‘shti
narxining yuqori oʻzgaruvchanligi bilan bogʻliq boʻlib, bu aholining turmush darajasi, inflyatsiya darajasi, iqtisodiy barqarorlik
va ijtimoiy rivojlanishga bevosita taʼsir koʻrsatadi. Ishlab chiqilgan model davlat organlarining narxlar dinamikasini prognoz
qilish, bozorni oʻz vaqtida tartibga solish va inqiroz ssenariylarini oldini olishda qoʻllanilishi mumkin.
Tadqiqot doirasida parranda go‘shti narxlariga ta’sir etuvchi ichki va tashqi omillar kompleks yondashuv asosida tahlil
qilindi. Jumladan, ichki bozorda ishlab chiqarish hajmi va taklif dinamikasi, parrandachilikda ozuqa (omuxta yem, soya
shroti, yog‘lar va vitamin qo‘shimchalari) narxlarining o‘zgarishi, nasldor ona jo‘jalar importiga bog‘liqlik, import bozori
tuzilmasi va konsentratsiya darajasi, shuningdek chakana savdo tarmoqlarida narx shakllanish mexanizmlari baholandi.
Shuningdek, tashqi omillar sifatida jahon bozorida go‘sht mahsulotlari narxlari dinamikasi, xalqaro logistika xarajatlari,
valyuta kurslari o‘zgarishi hamda global oziq-ovqat bozoridagi shoklar ta’siri o‘rganildi. Ushbu omillarning o‘zaro bog‘liqligi
va ularning parranda go‘shti narxlari barqarorligiga ta’siri ekonometrik usullar orqali asoslab berildi.
Tadqiqot oziq-ovqat xavfsizligi muammolari uchun ARIMA modelining ustunligini namoyish etadi, shuningdek, kelgusi
ishlarda ekzogen omillarni birlashtirish zarurligini taʼkidlaydi.
##submission.citations##
1. FAO. (2025). FAO Food Price Index. Rome: Food and Agriculture Organization of the United Nations.
2. World Bank. (2024). World Development Indicators. Washington, D.C.: World Bank.
3. OECD – Organisation for Economic Co-operation and Development. (2023). Agricultural Outlook 2023–2032. Paris:
OECD Publishing.
4. O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi. (2018). G‘osht va g‘osht mahsulotlari xavfsizligi to‘g‘risidagi umumiy
texnik reglament.
5. Milliy statistika qo‘mitasi. (2019–2025). Parranda go‘shti ishlab chiqarish va iste’mol statistikasi.
6. Raqobatni rivojlantirish va iste’molchilar huquqlarini himoya qilish qo‘mitasi. (2025). Ichki bozor va import tahlillari
bo‘yicha hisobot.
7. Numbeo. (2025). Global Poultry Prices Database.
8. ISO – International Organization for Standardization. (2021). ISO 22000:2018 Food Safety Management Systems.
9. Karimov, A., & Tursunov, S. (2023). “O‘zbekiston parranda go‘shti bozorining iqtisodiy tahlili.” O‘zbekiston Agrar Ilmiy
Jurnali, 15(2), 45–58.
10. Smith, J., & Brown, L. (2022). “Global poultry production and price dynamics.” Journal of Agricultural Economics, 73(4),
1123–1140.
11. Rotem Zelingher, Democratising Agricultural Commodity Price Forecasting: The AGRICAF Approach, 2024.
12. Manik Arora, Gurinder Singh, Danish Ather, Naina Chaudhary, Rajneesh Kler, Forecasting Inbound Tourism in
Uzbekistan: Leveraging AI and ARIMA Models for Economic Growth Insights, 2023.
13. Herlina Jayadianti, Vynska Amalia Permadi, Partoyo Partoyo, LSTM forecast of volatile national strategic food
commodities, Jurnal Infotel, pp 345-351.
##submission.downloads##
##submissions.published##
##submission.howToCite##
##issue.issue##
##section.section##
##submission.license##
##submission.copyrightStatement##
##submission.license.cc.by4.footer##